Areał upraw buraka cukrowego w Polsce to zaledwie 2% w struktury wszystkich zasiewów. Jednak jest to roślina o dużym znaczeniu gospodarczym. Jest podstawowym surowcem dla przemysłu cukrowniczego natomiast odpady poprodukcyjne takie jak wysłodki czy wapno defekacyjne są z powodzeniem wykorzystywane ponownie w rolnictwie.
W ostatnich latach zmianom uległy także kryteria oceny plonów buraka cukrowego. Dużą uwagę zwraca się na parametry jakościowe uzyskiwanego plonu. Najważniejszą cechą stała się zawartość cukru w korzeniach na każdą jednostkę wagi i za to rolnik uzyskuje konkretną cenę.
Wyprodukowanie korzeni buraka cukrowego o dobrych jakościowo parametrach jest możliwe jedynie przy realizowaniu odpowiedniej agrotechniki, oraz prawidłowej ochrony chemicznej.
Uprawa – jak dobrze przygotować stanowisko pod zasiew
Burak cukrowy jest bardzo wymagającą rośliną jeżeli chodzi o agrotechnikę oraz przebieg warunków pogodowych.
Pierwszym i zarazem jednym z ważniejszych czynników mających wpływ na wschody oraz późniejszy wzrost roślin, jest prawidłowe przygotowanie stanowiska pod zasiew. Zaleca się wykonanie późną jesienią tzw. orki ziębli. Pozostawiając pole w ostrej skibie do wiosny. W przypadku mocno zbitego podglebia, z racji na głęboki system korzeniowy tych roślin zaleca się wykonanie głęboszowania. W suche lata po wykonaniu zimowej orki można wyrównać pole broną zębatą, co sprawi że, wiosną podsiąk wody będzie wyrównany a tym samym zimniejszy się powierzchnia parowania wody ze stanowiska.
Należy pamiętać że, wiosenne przedsiewne zabiegi doprawiające, należy wykonywać przy odpowiedniej wilgotności gleby. Uprawa nadmiernie wilgotnych stanowisk, skutkuje zepsuciem struktury, co zaprzepaszcza prawidłowe wschody roślin.
Nawożenie – jak i kiedy zastosować nawozy
Przed rozpoczęciem nawożenia stanowiska pod buraki ważne jest aby odczyn gleby był zbliżony do pH 6,5-7,0. Faktem jest że, rośliny te mogą również dobrze rozwijać się przy odczynie lekko zasadowym, aczkolwiek optymalnym jest odczyn obojętny. Nawożenie wapnem najlepiej jest wykonać przed planowanym przedplonem buraka, jakim jest najczęściej pszenica.
Przed orką na resztki pożniwne możemy zastosować ok 30 kg N/ha w celu przyspieszenia ich rozkładu.
Należy zwrócić uwagę że, burak cukrowy jest wrażliwy na niedobory boru (zgorzel liści sercowych często występująca w suche lata, wywołana zblokowaniem transportu tego pierwiastka w roślinie). Dlatego też planując już na samym początku nawożenie, można uwzględnić przy wyborze nawozów wieloskładnikowych takie, które zawierają w swoim składzie bor. Mało kto zwraca uwagę na sód, którego niedobory również maja wpływ na rozwój roślin i spadek plonu.
Dobrym rozwiązaniem w tym przypadku jest zastosowanie Korn Kali czy Yara ProBeta, które są stworzone do stosowania typowo pod uprawę buraka cukrowego. Należy również pamiętać o odpowiednio zbilansowanym nawożeniu azotowym ze względu na podatność buraków cukrowych na silny wzrost wegetatywny liści oraz pogorszenie zawartości cukru w korzeniach. Średnia dawka N/ha powinna oscylować w przedziale 180 kg N na ziemiach lżejszych do 240 kg N na ziemiach cięższych pamiętając przy tym o szacunkowo przewidywanej wielkości plonu z hektara. Azot dostarcza się w dwóch dawkach. Pierwsza przedsiewnie a druga w fazie ok 5-6 liścia.
Podczas wegetacji należy uwzględnić nawożenie dolistne, które zapobiega okresowym niedoborom składników wynikającym z często występujących wiosennych susz oraz poprawia intensywność wzrostu roślin.
Ochrona chemiczna – pomóc a nie zaszkodzić.
Buraki cukrowe wymagają bardzo precyzyjnego, pod względem terminów, wykonywania zabiegów chemicznych.
Pierwszym powszechnie stosowanym jest oprysk glifosatem do tygodnia po siewie. Bądź lenacylem przedwschodowo. Następne zabiegi wykonujemy w momencie pojawienia się pierwszych siewek chwastów. Z reguły stosuje się fenmedifam, desmadifam i etofumesat w odpowiednio dobranych proporcjach aby nie hamować wzrostu młodych buraków. Jeśli na polu występuje problem z samosiewami rzepaku, dodaje się do mieszaniny zbiornikowej matamitron. W późniejszych fazach rozwojowych można zastosować triflusulfuron metylowy i dodatkowo lanacyl powschodowo. Chcąc zwalczyć nierzadko występujący ostrożeń polny stosuje się chlopyralid.
Odstępy między terminami wykonywania zabiegów powinny wynosić ok 7-10 dni przy normalnych warunkach wilgotnościowych gleby. W okresach suszy odstępy między zabiegami mogą nieznacznie się wydłużyć, ze względu na wolniejszy rozwój chwastów.
Ważnym aspektem w ochronie herbicydowej buraka cukrowego jest zwalczanie samosiewów zbóż. Najczęściej stosowanymi do tego celu graminicydami są Agil 100 EC, Leopard Extra 05 EC, Targa 100 EC.
Należy pamiętać przy stosowaniu herbicydów aby w odpowiednich fazach wykonać zabiegi insektycydami w celu zwalczenia podstawowych szkodników buraka cukrowego takich jak śmietka kapuściana, mszyca burakowa, drobnica burakowa itp.
W ostatnich latach poważnym zagrożeniem dla upraw buraka cukrowego stały się przędziorki a najpopularniejszy z nich na terenie naszego kraju to przędziorek chmielowiec. Środki z rejestracją do ich zwalczania są stosunkowo drogie i nie posiadają rejestracji w stosowaniu na uprawy buraka.
W okresie wczesnego lata należy wykonać ochronę grzybową zapobiegającą występowaniu chwościka burakowego, mączniaka oraz rdzy buraka, które są podstawowymi chorobami zagrażającymi plantacjom na terenie naszego kraju.
K.P.